Trong những năm gần đây, cụm từ “nhân viên hải quan” được tìm kiếm ngày càng nhiều. Không chỉ bởi đây là một trong những công việc có tính ổn định cao mà còn vì môi trường làm việc đặc thù, mức thu nhập, trách nhiệm lớn và cơ hội tiếp xúc quốc tế phong phú. Tuy nhiên, đằng sau hình ảnh người cán bộ mặc sắc phục đứng tại sân bay, cảng biển hay cửa khẩu, còn rất nhiều điều mà người ngoài cuộc không thực sự hiểu rõ. Vậy các bạn hãy cùng Han Exim tìm hiểu thông tin chi tiết trong bài viết dưới đây nhé!
1. Nhân Viên Hải Quan Là Ai? Công Việc Họ Làm Có Ý Nghĩa Như Thế Nào?
Nhân viên hải quan là công chức thuộc ngành Hải quan Việt Nam, chịu trách nhiệm quản lý và kiểm soát hoạt động xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh, quá cảnh của hàng hóa và phương tiện vận tải qua biên giới.
Nói một cách gần gũi:
- Họ là người gác cổng của nền kinh tế Việt Nam.
- Họ đảm bảo nhà nước thu đúng – thu đủ thuế.
- Họ ngăn chặn buôn lậu, gian lận thương mại, hàng cấm.
- Họ đảm bảo hàng hóa ra vào đúng quy định pháp luật.
Nếu không có họ, nền kinh tế dễ bị: Gian lận thuế, buôn lậu tràn lan, hàng giả, hàng cấm xâm nhập thị trường, rửa tiền qua thương mại, mất kiểm soát luồng hàng hóa
Nghề này vừa dân sự, vừa mang tính đặc thù như lực lượng an ninh, bởi họ tiếp xúc nhiều rủi ro, tình huống căng thẳng và phải chịu trách nhiệm pháp lý cực lớn.
2. Nhân Viên Hải Quan Làm Gì?
Nhắc đến nhân viên hải quan, nhiều người chỉ nghĩ họ “kiểm tra hành lý” hay “ngồi xét tờ khai”.
Nhưng thực tế: đó chỉ là 5% công việc.
Dưới đây là phần mô tả chi tiết từng mảng công việc mở rộng đầy đủ các tình huống họ thường gặp.
2.1. Tiếp nhận – kiểm tra – xử lý tờ khai hải quan
Đây là nghiệp vụ quan trọng nhất.
Mỗi ngày, hệ thống tiếp nhận hàng ngàn tờ khai. Nhân viên hải quan phải:
- Đọc và phân tích chứng từ: Invoice, Packing list, Shipping note, BL/AWB
- Kiểm tra mã HS (mã phân loại hàng hóa)
- Đối chiếu thuế suất thuế nhập khẩu, VAT, thuế tiêu thụ đặc biệt
- Xác định trị giá hải quan
- Đánh giá rủi ro doanh nghiệp dựa vào lịch sử
- Kiểm tra chính sách hàng hóa: có cấm, hạn chế hay không
- Xác định tờ khai luồng xanh – vàng – đỏ
Đây là công việc đòi hỏi:
- Tỷ lệ chính xác gần như tuyệt đối
- Hiểu biết sâu về luật, thuế, chứng từ
- Tư duy logic và cẩn trọng
Chỉ một sai lầm nhỏ có thể dẫn đến thất thu thuế hàng trăm triệu, thậm chí hàng tỷ đồng.
2.2. Kiểm hóa – mở container – kiểm tra thực tế hàng hóa
Phần này cực kỳ vất vả và áp lực. Nhân viên hải quan phải: Cùng doanh nghiệp mở container, kiểm đếm số lượng, kiểm tra chủng loại, nhãn mác, chụp ảnh, lập biên bản, đối chiếu với tờ khai
Khó khăn thực tế: Cảng nóng 40°C, chứa hàng hải sản đông lạnh → mùi nồng, hàng hóa ngổn ngang, nặng, nhiều bụi, hoanh nghiệp thúc giục vì chi phí lưu bãi cao, nhiều hồ sơ cần xử lý cùng lúc
Đôi khi họ phải kiểm tra: Hóa chất độc hại, hàng dễ cháy nổ, máy móc siêu nặng, đồ điện tử dễ hỏng
Đây là vị trí có áp lực thời gian cực lớn vì chỉ cần chậm 1–2 tiếng, doanh nghiệp mất hàng triệu phí lưu container.
2.3. Giám sát hải quan tại cảng, sân bay, cửa khẩu
Nhiệm vụ của họ:
- Giám sát luồng hàng ra/vào khu vực kiểm soát
- Kiểm tra seal container
- Phối hợp chủ kho, chủ bãi
- Ngăn chặn hàng tráo đổi
- Theo dõi hàng tạm nhập tái xuất, quá cảnh
- Giám sát hành lý phi mậu dịch
Họ phải trực tiếp đứng ở: Bãi container, khu vực bốc dỡ hàng, cầu cảng, kho ngoại quan, kho lạnh
Số lượng hàng hóa mỗi ngày có thể lên tới hàng chục nghìn tấn.
2.4. Kiểm tra hành lý và hành khách tại sân bay
Tại sân bay, nhân viên hải quan thực hiện:
Kiểm tra hành lý qua máy soi
-
Làm việc với hành khách nếu phát hiện dấu hiệu:
-
Mang rượu vượt định mứcMang ngoại tệ không khai báo
- Mang thực phẩm tươi sống
- Mang vàng, trang sức
- Mang thuốc men đặc biệt
-
Phối hợp an ninh sân bay khi phát hiện vi phạm nghiêm trọng
Họ phải giải quyết nhiều tình huống khó:
-
Khách không hợp tác
-
Khách nổi nóng
-
Khách nước ngoài không hiểu luật
-
Hành lý có đồ nhạy cảm
Đòi hỏi ngay lập tức:
-
Bình tĩnh
-
Thấu hiểu
-
Kiên quyết
-
Giao tiếp khéo léo
2.5. Thực hiện nhiệm vụ chống buôn lậu – gian lận thương mại
Đây là mảng cực kỳ khó và nguy hiểm.
Nhân viên hải quan phải: Theo dõi doanh nghiệp rủi ro, phân tích tờ khai nghi vấn, kiểm tra hàng che giấu ma túy, phối hợp với lực lượng công an – biên phòng, lập chuyên án
Một số tình huống thực tế: Ma túy giấu trong loa thùng, vàng giấu trong ruột máy móc, hàng cấm giấu trong container phế liệu, hàng hiệu giả trà trộn trong hàng quần áo
Nhiệm vụ này yêu cầu: Tư duy tinh tường, can đảm, tuyệt đối bảo mật
3. Sự Thật Về Nghề Nhân Viên Hải Quan: Những Điều Ít Ai Nói Nhưng Rất Quan Trọng
.jpg)
Đây là phần được người tìm hiểu nghề quan tâm nhất.
Luôn chịu áp lực thời gian và trách nhiệm pháp lý
Doanh nghiệp luôn muốn thông quan nhanh. Nhưng nhân viên hải quan phải kiểm tra cực kỳ chặt chẽ. Một sơ suất nhỏ → bị kỷ luật, kiểm điểm, thậm chí đền bù trách nhiệm.
Luật thay đổi liên tục – phải học suốt đời
Thuế cập nhật, văn bản thay đổi, nghị định sửa đổi.
Họ phải đọc hàng nghìn trang tài liệu mỗi năm.
Dễ bị hiểu lầm hoặc bị áp lực từ hai phía: Doanh nghiệp, người dân, cơ quan truyền thông, cơ quan thanh tra. Một quyết định của họ đôi khi ảnh hưởng trực tiếp đến hàng chục tỉ hàng hóa.
Nghề có nguy cơ gặp rủi ro tiềm ẩn
Đặc biệt tại biên giới: Đối tượng buôn lậu chống đối, môi trường làm việc khắc nghiệt, ca trực đêm liên tục
Xem thêm: Tìm Hiểu Nghề Nhân Viên Chứng Từ (Docs): Công Việc Và Kỹ Năng Cần Có
4. Mức Lương Nhân Viên Hải Quan 2025
Lương của nhân viên hải quan gồm: Lương theo hệ số công chức, phụ cấp công vụ, phụ cấp ngành, phụ cấp trách nhiệm, phụ cấp độc hại (một số vị trí)
Dưới đây là mức trung bình:
Nhân viên mới tuyển: 7–10 triệu/tháng (lương cơ bản + phụ cấp)
Nhân viên có kinh nghiệm 3–5 năm: 12–18 triệu/tháng
Cán bộ đội – phó đội: 18–25 triệu/tháng
Quản lý cấp chi cục: 25–35 triệu/tháng
Điểm mạnh:
- Không bị sa thải đột ngột
- Lương tăng theo quy định nhà nước
- Thu nhập ổn định
Điểm hạn chế:
- Không cao bằng doanh nghiệp tư nhân cấp quản lý
- Tăng lương chậm
5. Lộ Trình Để Trở Thành Nhân Viên Hải Quan
Học ngành gì?
Các ngành phù hợp: Hải quan, kinh tế đối ngoại, kinh tế quốc tế, logistics, thuế – tài chính, luật, kế toán, ngôn ngữ Anh
Yêu cầu tuyển dụng: Tốt nghiệp đại học đúng ngành, có sức khỏe tốt, lý lịch rõ ràng, không vi phạm pháp luật, tinh thần trách nhiệm cao
Thi tuyển gồm 4 phần: Kiến thức chung, nghiệp vụ chuyên ngành, ngoại ngữ (B1), tin học
Sau khi trúng tuyển: Tập sự 6–12 tháng, huấn luyện nghiệp vụ, điều chuyển về chi cục
6. 8 Kỹ Năng Quan Trọng Nhân Viên Hải Quan Phải Có
- Tư duy phân tích
- Kiểu làm việc tỉ mỉ
- Khả năng đọc – hiểu văn bản pháp luật
- Giao tiếp tốt
- Kỹ năng xử lý tình huống
- Sức khỏe tốt (đặc biệt môi trường cảng biển)
- Đạo đức nghề nghiệp
- Khả năng chịu áp lực
7. Ưu Và Nhược Điểm Của Nghề Nhân Viên Hải Quan
Ưu điểm: Việc làm ổn định, uy tín xã hội cao, môi trường chuyên nghiệp, có cơ hội thăng tiến, phụ cấp và chế độ tốt
Nhược điểm: Áp lực lớn, thời gian làm việc không cố định, luôn chịu trách nhiệm nặng nề, khối lượng công việc nhiều
8. Nghề Nhân Viên Hải Quan Có Phù Hợp Với Bạn Không?
Bạn phù hợp nếu: Yêu thích sự ổn định, thích công việc nghiêm túc, chỉn chu, có tư duy pháp lý, chịu được áp lực, có tinh thần liêm chính
Bạn không phù hợp nếu: Ghét áp lực, muốn giờ giấc linh hoạt, không thích học luật, tính cẩu thả
Nghề nhân viên hải quan không hào nhoáng như ta nghĩ. Đó là nghề: Áp lực lớn, trách nhiệm nặng, kiến thức nhiều, ca trực liên tục Nhưng cũng là nghề: Ổn định, bền vững, ý nghĩa, uy tín, phù hợp với người muốn gắn bó lâu dài.
Nếu bạn đang tìm một nghề ổn định – thu nhập tốt – có cơ hội thăng tiến – môi trường chuyên nghiệp, thì nhân viên hải quan là lựa chọn xứng đáng. Đừng quên theo dõi Fanpage của Han Exim để không bỏ lỡ những kiến thức hay và các kỹ năng mềm về xuất nhập khẩu nhé!
—————————————————————————
CLB Yêu Xuất Nhập Khẩu Hà Nội (HAN EXIM CLUB)
Đào tạo nghiệp vụ Xuất nhập khẩu & Logistics
Mobile: 0906246584 0986538963
Add: số 18 ngõ 67 Chùa Láng, quận Đống Đa, Hà Nội
Website: https://hanexim.edu.vn
Fanpage: https://www.facebook.com/giasuxuatnhapkhau
Facebook: https://www.facebook.com/lophocxuatnhapkhau